Bouwen voor de instroom
Geschreven op 4 sep. 2013
Sinds ik zo'n dertig jaar geleden het ouderlijk huis verliet, heb ik in Nederland nooit iets anders meegemaakt dan wachtlijsten in de sociale huursector. Het lijkt onderhand een natuurverschijnsel maar dat is het natuurlijk niet. Vergelijk het met de manier waarop supermarkten het probleem van de rij voor de kassa hebben opgelost.
Ooit waren die rijen huiveringwekkend lang. Begin jaren zeventig ging ik als jonge meid van een jaar of twaalf elke zaterdag samen met mijn vader en mijn zusje naar de supermarkt van De Gruyter aan de Tongelresestraat in Eindhoven. We pakten een winkelwagentje en mijn vader liep daarmee meteen door naar het eind van een van de rij wachtenden voor de kassa's. Vervolgens gaf hij mijn zusje en mij opdracht om de spullen, die op zijn boodschappenlijstje stonden, uit de winkel op te halen en in zijn wagentje te deponeren. Dat deden we zo behendig en vlug dat we altijd op tijd klaar waren voordat we aan de beurt kwamen bij de kassa. (En na het afrekenen was onze pret compleet als we in het piepkleine winkeltje van Jamin, schuin aan de overzijde van de straat, enig snoep gingen inslaan voor de zaterdagavond.)
Tijden veranderden. De winkel werd van Albert Heijn. De welvaart groeide en ook de winkelwagentjes werden groter. De klanten in het algemeen ongeduldiger. De supermarkten pasten zich aan door de introductie van de streepjescodes waardoor het afrekenen sneller ging maar dat zette niet genoeg zoden aan de dijk. De belangrijkste maatregel om klanten tevreden te houden, was de uitbreiding van het aantal kassa's zodat tot op de dag van vandaag sommige winkelketens beloven dat de rij wachtenden nooit langer is dan drie.
De supermarkten hebben er wijselijk niet voor gekozen om de winkel aan de voorkant of aan de achterkant uit te breiden, zodat de rij voor de kassa nóg groter kon worden. Dat is wel de oplossing van de laatste jaren geweest in de volkshuisvesting. Er werd gebouwd voor de doorstroming: de rij was dan wel lang maar vrijwel overal in Nederland was de veronderstelling dat als je maar genoeg kwaliteit toevoegde vooraan in het duurdere segment, dat dan de hele verhuisketen langer zou worden zodat ook helemaal achteraan de starters en de mensen met een laag inkomen daarvan zouden profiteren. Het hielp inderdaad enigzins maar lang niet genoeg. Wachtlijsten in studentensteden en in de sociale huursector - van mensen die niet eens een plek in de rij hadden; laat staan dat ze wachtten om door te stromen - zulke wachtlijsten zijn nooit teruggedrongen tot een acceptabel niveau.
Nu de hele woningmarkt op slot zit en we ons beraden op manieren om die weer op gang te krijgen, is het moment daar om het bij de aanpak van de wachtlijsten over een andere boeg te gooien door met een variant te komen op de uitbreiding van het aantal kassa's in supermarkten. Oftewel door versneld meer woningen toe te voegen aan de instapkant van de woningmarkt: méér rijen maar wel veel korter. Duur hoeft het niet te wezen. Dat bewijst de corporatie Jutphaas Wonen uit Nieuwegein die samen met VORM Bouw een kantoor heeft omgebouwd tot betaalbare woningen voor starters. (Brinkwal, Nieuwegein) Niet eerder heb ik bovendien een bouwconcept gezien dat zo duurzaam en flexibel is, zodat het ook voor mensen met een gering inkomen mogelijk wordt om zelf de woning in te delen en mettertijd te veranderen. Terecht dat er een innovatieprijs voor is uitgereikt. En er staan in Nederland inmiddels genoeg kantoren leeg, die zich goed lenen voor dit concept.