Broederschap

Toen Balkenende nog niet zo lang premier was, vertelde Ton van Huut, indertijd wethouder voor het CDA hier in Gouda, me eens over de jaren in de oppositie tijdens Paars. Die periode had het CDA goed besteed door te herbronnen. Typische term maar het kwam erop neer, dat men zich had bezonnen op de verzorgingsstaat en tot de conclusie was gekomen dat deze vooral was ontspoord door de burgers het heft uit handen te slaan. De weg terug moest van de weeromstuit gevonden worden door de eigen verantwoordelijk centraal te stellen. En dat was wat Balkenende dus deed.

Twee belangrijke wetten waarin dit tot uitdrukking is gekomen, zijn de Wet werk en bijstand (WWB) en de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO). De WWB beoogde meer evenwicht tussen de rechten en plichten van wekzoekenden, die op een uitkering waren aangewezen. En de WMO wilde de zelfstandigheid en de zelfredzaamheid van mensen bevorderen.

Ik neem mijn petje af voor deze combinatie van fundamentele analyse en ingrijpende stelselwijziging. Eerlijk waar. Maar wat mij betreft mag het CDA wel weer een tijdje opnieuw gaan herbronnen.

Niet zozeer omdat de WMO toch voor een groot deel oude wijn in nieuwe zakken is gebleken. Veel van wat we voorheen deden, doen we immers nu ook. Er zijn nog altijd opvanghuizen voor vrouwen, die niet meer thuis kunnen blijven wonen en er zijn ook nog steeds reisvoorzieningen voor mensen met een fysieke beperking, die wel eens de deur uit willen; om maar een paar voorbeelden te noemen.

Evenmin hoeft het her-herbronnen omdat de invoering van WMO en WWB zo lekker veel ambtenaren aan het werk heeft gehouden en omdat het nu tijd is om nieuwe grote klussen te bedenken waarbij we als overheden het gevoel kunnen hebben, dat we best wel belangrijk zijn. (Integendeel: als we moeten bezuinigen, is het zaak om stelselwijzigingen te beperken.)

Ik zou vooral het CDA op retraite willen sturen omdat de mantra van eigen verantwoordelijkheid inmiddels zo kortzichtig, gemakzuchtig en hardvochtig is gaan klinken. Mensen aan hun lot overlaten, in de verwachting dat ze elkaar spontaan gaan helpen; het zal voor velen opgaan maar niet voor iedereen. En wat dan? Wat gebiedt de christelijke barmhartigheid als mensen toch niet zo op elkaar betrokken blijken als het CDA hoopt. Als werkgevers stelselmatig huiveren om oudere werkzoekenden aan te nemen of mensen met een beperking? Wat te doen als de huishoudinkomenstoets was doorgegaan en kinderen daardoor werden opgeknoopt aan de armoede van hun ouders? Wegkijken? De gedupeerden naar de kerk sturen om te bidden? Van mij mag het CDA zich in alle rust afvragen wat de gepaste politieke reactie is. Wat doe je dan als overheid?

Het is dat het CDA christelijk heet te zijn. Daarom stuit het me meer tegen de borst dan bij de VVD. De VVD í­s gewetenloos, behalve dan in de gezondheidszorg. (Google: VVD en ethiek.) Wij van de PvdA doen aan ethiek zonder noodzakelijkerwijs in een god te geloven. Het mag maar het hoeft niet. Misschien is die goddeloze ethiek wel de reden waarom mensen zo de pest aan ons kunnen hebben en waarom onze landelijke relatie met het CDA zo moeizaam is. Ik zie het onder ogen en hoop dus hardop dat het CDA tot een andere rolopvatting komt of anders dat de ChristenUnie groter wordt.