Sloppensocialisme vier jaar verder

In 2005 publiceerde Lokaal Bestuur het Manifest der Sloppensocialisten. Daarin pleitte raadslid Anita Engbers onder andere voor een inflatievolgend huurbeleid, meer zeggenschap voor woonconsumenten en uitbreiding van de bouwlocaties. Wat is ervan terechtgekomen?

Inmiddels verwachten veel gemeentes buiten de Randstad krimp en is het duidelijk dat daar adequaat beleid voor moet komen. In de Randstad zelf is er nog steeds woningnood. Van de twee grote bouwlocaties die onze VROM minister Jan Pronk ooit aanwees om deze nood te lenigen, komt er slechts één goed van de grond: Almere. In de Zuidplas - gelegen tussen Rotterdam, Zoetermeer en Gouda - is ter elfder ure besloten om allereerst een dun bebouwd, duur woongebied te realiseren voor de chief executive officers uit Rotterdam. De aanvankelijke bouwaantallen zijn drastisch verlaagd.

Het inflatievolgend huurbeleid is in deze regeerperiode binnengehaald door de PvdA maar ligt opnieuw zwaar onder vuur, zowel buiten als binnen onze partij. De woningmarktdiscussie in onze partij wordt gedomineerd door huiseigenaren en corporatiemedewerkers. Het huurstelsel geniet brede onbekendheid. Welk raadslid kent het woningwaarderingsstelsel, waarmee de kwaliteit van een woning wordt uitgedrukt in een aantal punten? Welk raadslid weet dat de Tweede Kamer jaarlijks een maximale puntprijs vaststelt; dat de kale huurprijs bestaat uit puntentotaal x puntprijs en dat corporaties minder dan de maximale puntprijs hanteren?

Tot en met 142 punten - denk daarbij aan een zeer eenvoudig rijtjeshuis - is iedereen hieraan gebonden.  Daarboven zijn de huren geliberaliseerd: de huurprijs is vrij overeen te komen tussen huurder en verhuurder. In de praktijk betekent het dat de verhuurder kan vragen wat hij wil. Grote commerciële verhuurders bewegen zich bij voorkeur in dit segment van de huurmarkt.

Een toenemend aantal particuliere verhuurders vraagt meer huur dan wettelijk is toegestaan voor een woning of kamer ónder de liberalisatiegrens. Sommige huurders stappen binnen een half jaar na ondertekening van het huurcontract naar de Huurcommissie om de huur te corrigeren maar dat doet de relatie met de huisbaas meestal geen goed. De meest huurders zijn onbekend met de Huurcommissie en betalen gewoon te veel. Welke gemeente heeft oog voor deze vorm van uitbuiting en ontwikkelt beleid ertegen? Integendeel: al diegenen, die pleiten voor verdere liberalisering van de huurmarkt, pleiten feitelijk voor legalisering van een praktijk van uitbuiting en misbruik van de woningnood, die nu nog onwettig is.

Voorstanders van liberalisering zijn met name te vinden in de liberale hoek: VVD en D66. In PvdA gelederen dreigt het idee van inkomensafhankelijke huren salonfähig te worden. Straks brengt dan een corporatie het wettelijk toegestane maximum in rekening tenzij de huurder zo arm is, dat hij voor korting op de huur in aanmerking komt. Bij een combinatie van verdere liberalisering met inkomensafhankelijke huren wordt het woningwaarderingsstelsel waardeloos en zijn het alleen nog de allerarmste huurders voor wie de woonlasten in toom gehouden worden.

Liberalisering en inkomensafhankelijke huren zijn allebei even kwalijk omdat ze de kwaliteit van een woning geheel loskoppelen van de prijs, een stimulans zijn tot behoud van de tekorten op de woningmarkt en de noodzaak tot goed woningonderhoud ondermijnen.

Tegen inkomensafhankelijke huren zijn vanuit sociaal-democratische invalshoek nog twee bezwaren in te brengen. Ze zijn onfatsoenlijk omdat ze mensen met een onregelmatig inkomen - uitzendkrachten, freelancers, (on)vrijwillig zzp-ers - zullen vernederen tot een vrijwel maandelijks gang naar de huisbaas om het loonstrookje te tonen. Ze vormen een breuk met onze bestuurlijke opvattingen omdat ze het aan verhuurders toestaan om inkomenspolitiek te bedrijven. Voor liberalen is een bijkomend voordeel dat de overheid dan gerust de individuele huurtoeslag kan afschaffen. In mijn ogen past hierom extra waardering voor de inzet van Tweede Kamerlid Staf Depla om de individuele huurtoeslag overeind te houden.

Ik doe een beroep op mijn partijgenoten om wakker te worden. Goede volkshuisvesting is voor ons toch nog cruciaal? Daarnaast stel ik mijn hoop op de actie die ik onlangs ben gestart om de zeggenschap van huurders te vergroten: de kiloprijs van een woning.

Anita Engbers
PvdA raadslid in Gouda

De actie kiloprijs wil bewerkstelligen dat verhuurders, die een kamer of woning adverteren, voortaan wettelijk verplicht worden om in de advertentie naast de kale huurprijs ook te vermelden wat het puntentotaal van de woning is volgens het woningwaarderingsstelsel en wat de gehanteerde puntprijs is. Op die manier kunnen huurders zelf de prijs/kwaliteitsverhouding controleren en kan geen verhuurder ze nog knollen voor citroenen verkopen.